**Korte uitleg: Environment variabelen (zoals PATH, DISPLAY, LANG, …)
**
Zoals in Korte uitleg: Processen verteld, hoort bij elk proces (draaiend programma) een stukje geheugen met gegevens behorende bij dat process. Een deel daarvan is gevuld met Environment variables (omgevingsvariabelen). Iedere Environment variable heeft een naam en een tekstinhoud. Je kunt ze opvragen bij de Kernel en dan zijn ze dus goed leesbaar. bash (en andere shells) hebben daar een commando voor: env. Omdat dat nogal veel uitvoer is beperk ik dit hier even:
henk@boven:~> env | head
LESSKEY=/etc/lesskey.bin
XDG_VTNR=7
MANPATH=/usr/local/man:/usr/share/man:/opt/kde3/share/man
NNTPSERVER=news
SSH_AGENT_PID=2642
KDE_MULTIHEAD=false
XDG_SESSION_ID=1
DM_CONTROL=/var/run/xdmctl
HOSTNAME=boven
XKEYSYMDB=/usr/X11R6/lib/X11/XKeysymDB
henk@boven:~>
Je kunt ook de inhoud van een environment variable op het scherm krijgen met:
henk@boven:~> echo $HOSTNAME
boven
henk@boven:~>
Hé, wacht even, maar als ik in bash werk is dat toch ook de manier om mijn eigen variablelen te gebruiken? Zoals in:
henk@boven:~> AAP=noot
henk@boven:~> echo "De inhoud van AAP is: $AAP"
De inhoud van AAP is: noot
henk@boven:~
Ja, en dat is verwarrend.
Als je de naam van een variabele gebruikt kijkt bash eerst of er een variable van die naam is “lokaal binnen de shell sessie”. Als die er niet is wordt gekeken in de environment. Bij bovenstaand gebruik van HOSTNAME weten we alleen dat die geen “lokale” variable is omdat we daarboven hebben gezien dat hij in de environment zit. De variable AAP bestond nog niet (geloof me maar) en werd lokaal aangemaakt. We kunnen dus:
- variabelen uitlezen, lokaal en uit het environment (want er bestaat er maar ééntje);
- variabelen wijzigen, lokaal en in het environment (want er bestaat er maar eentje);
- variabelen creëren (zoals AAP), maar alleen lokaal.
Hoe creëren we nu een nieuwe variable in de environment? Met het export statement verplaatsen we een variable van lokaal naar de environment:
henk@boven:~> env | grep AAP
henk@boven:~> export AAP
henk@boven:~> env | grep AAP
AAP=noot
henk@boven:~> echo "De inhoud van AAP is; $AAP"
De inhoud van AAP is; noot
henk@boven:~>
Zoals we zien staat AAP met zijn waarde nu in de environment. Je kunt dit overigens korter doen:
export NOOT=aap
zet NOOT meteen in de environment en geeft NOOT de waarde aap.
Uit het environment halen:
henk@boven:~> export -n AAP
henk@boven:~> env | grep AAP
henk@boven:~> echo "De inhoud van AAP is; $AAP"
De inhoud van AAP is; noot
henk@boven:~>
Let op! Sommige environment variables kunnen niet gewijzigd worden (read-only), lees de man pagina van bash.
**Wat doen we er mee?
**Environment variables zijn er vooral om variabele=waarde paren door te geven aan een proces. En een proces kan door toevoegen, wijzigen of weghalen weer waardes doorgeven aan een kindproces. Aangezien een proces een draaiend programma is kan de programmeur dus iets doen met die paren. Echter, die variable=waarde paren worden niet centraal geregistreerd. En dat betekent dat ieder programma dus zelf namen van variabelen kan kiezen. Dubbel bezettingen kunnen dus voorkomen. In de praktijk valt dit mee. Je kunt bijv. als programmeur jouw variabelen laten beginnen met de naam van je programma. De kans op dubbel gebruik wordt dan kleiner. Als het goed is staat natuurlijk in de gebruiksaanwijzing van een programma welke environmment variables gebruikt worden en welke waardes ze mogen hebben.
bash, gecompliceerd programma als het is, maakt een hele rij environment varables waar je gebruik van kunt maken. De shell gebruikt ook een hele rij environment variables, die bij het starten van het bash proces kunnen worden meegegeven. Beide lijsten vindt je in de man pagina.
Hieronder een aantal variablen die gebruikt worden door veel programma’s of die van belang kunnen zijn:
TZde time zone die gebruikt wordt om systeemtijden om te rekenen naar de datum/tijd die je ziet (en omgekeerd):
henk@boven:~> date
zo mei 18 21:01:16 CEST 2014
henk@boven:~> TZ=Asia/Kathmandu date
ma mei 19 00:46:18 NPT 2014
henk@boven:~>
en:
henk@boven:~/test> ls -l file
-rw-r--r-- 1 henk wij 21 8 jul 16:00 file
henk@boven:~/test> TZ=UTC ls -l file
-rw-r--r-- 1 henk wij 21 8 jul 14:00 file
henk@boven:~/test>
Je ziet hier ook hoe je een environment variable kunt meegeven in een commando, waarbij het alleen wordt meegegeven aan het te starten process (date en ls in dit geval), maar geen invloed heeft op je huidige bash sessie.
LANGgebruik de aangegeven taal voor eventuele meldingen.
henk@boven:~/test/wdir> l
totaal 8
drwxr-xr-x 2 henk wij 4096 8 jul 18:32 ./
drwxr-xr-x 4 henk wij 4096 10 jul 17:33 ../
henk@boven:~/test/wdir> LANG=C l
total 8
drwxr-xr-x 2 henk wij 4096 Jul 8 18:32 ./
drwxr-xr-x 4 henk wij 4096 Jul 10 17:33 ../
henk@boven:~/test/wdir>
Het verschil is hier minimaal: totaal vs. total en de manier van datum aangeven.
C is hier hetzelfde als geen, en dus systeem engels.
DISPLAYEen belangrijke variable gebruikt door GUI programma’s. Dat wil zeggen, de programma’s maken gebruik van library routines om windows te maken, te wijzigen en te verwijderen en deze libry routines gebruiken DISPLAY variabele om te weten op welke X-server dat gedaan moet worden. Op een PC met Linux is dat meestal:
henk@boven:~> echo $DISPLAY
:0
henk@boven:~>
en dat betekent scherm 0 op het lokale systeem. Maar als er meer ingelogde gebruikers zijn, zal die 0 bijv. 1 of 2 zijn. En ook vóór de : kan een ander systeem zijn vermeld (IP adres of hostnaam). Als er op de CLI is ingelogd (verwar dit niet met het gebruik van een terminal programma in de GUI, dan ben je in die GUI ingelogd, niet in de CLI) is DISPLAY helemaal niet gezet.
HOMEKrijgt als waarde het pad van de home directory van de gebruiker zoals geconfigureerd in /etc/passwd.
PATHBevat een lijst van directories waarin de shell gaat zoeken naar commando’s waarvan geen pad is vermeld (en die niet builtin van de shell zijn). Zie Korte uitleg: Welk bestand wordt uitgevoerd bij een commando?.